چشم انسان ابزار بينايي با قابليت فوق العاده براي تطابق با محيط است. چشم مي تواند در حالي که به منظره اي در دور دست خيره شده ايد به سرعت فوکوس را به تصويري در نزديکي تغيير دهد. چشم مي توانيد تصواير را در يک بازه بسيار وسيع ببيند. به صورت خوکار خود را با شرايط نوري محيط هماهنگ کند. چشم مي تواند در يک محل پر نور تصويري نسبتا مناسب از يک گوشه تاريک را هم به شما بدهد و در نور بسيار کم به طور خودکار به حالت تک رنگ تعديل پيدا کند. چشم همچنين با دريافت اطلاعات از مغز در رابطه با تصاوير توانايي فوق العاده اي در انتخاب بهترين تصوير و مناسب ترين فوکوس دارد.

در مقابل آن لنزهاي ساده دوربين هاي مدار بسته ابزارهايي کاملا زمخت به نظر مي رسند. اين لنزها تنها توانايي فوکوس بر روي يک سطح را دارند و هر چيزي قبل و بعد از آن را تار نسان مي دهند. زاويه ديد آنها محدود به جايي است که از قبل براي آن تعيين شده. ميزان باز شدن آيريس دوربين ثابت است و بايد با توجه به محيط قرار گرفته شده تنظيم شود. حتي در لنزهاي اتو-آيريس هم لنز تنها مي تواند به تغييرات نور در طول شبانه روز حساس باشد و حساسيت خوبي براي تصاويري که از ترکيبهاي کم نور و پر نور تشکيل شده ندارد. اين مشکلي است که مطمئنا به ان برخورد خواهيد کرد. هر زمان که بخواهيد تصويري از يک پنجره را در دوربين داشته باشيد بايد بدانيد که با آمدن نور صبح تمامي مناظر اطراف پنجره (که از نور کمتري برخوردارند) کاملا سياه ديده مي شوند.

يکي از پارامترهاي مهم نصب يک سيستم مداربسته مناسب انتخاب لنزهاي مناسب است. مشکل معمولا اين است که مشتري ها ديدي بسيار غيرواقعي از توانايي هاي يک لنز دارند و به ندرت با محدوديتهاي لنزهاي دوربينهاي مدار بسته آشنا هستند. افراد غير متخصص معمولا دوربين هاي مدار بسته را با چشم هاي خود و يا دوربينهاي تلويزيوني (که لنزهاي نسبتا گران قيمتي دارند) مقايسه مي کنند. بهتر است قبل از نشان دادن تصاوير دوربين ها تا حدي در رابطه با محدوديت هاي آنها در تصوير صحبت کنيد و براي فروشنده توضيح دهيد که اولويت اصلي دوربين هاي مداربسته اين است که تونايي به مراتب بيشتري از دوربينهاي ديگر براي کار مداوم دارند و مي توانند شبانه روز کار کنند که البته براي آنها محدوديتهايي هم ايجاد مي کند.

شرح کامل عملکرد انواع مختلف لنزها بحثي مفصل خواهد بود. قصد من در انجا تنها معرفي ضمني توانايي هاي لنزها و انواع مختلف آنهاست. شايد در آنيده بيشتر در رابطه مباحث مرتبط با لنز توضيح دادم.

لنزهاي با فاصله کانوني ثابت

اين لنزها گهگاه با نام منو فوکال (monofocal) هم خوانده مي شوند. هماهنطور که از نام آنها مشخص است اين لنزها زماني کابرد دارند که تصوير دوربين هنواره در فاصله ثابت از دوربين قرار دارد و در طول کار دوربين نيازي به تغيير فوکوس دوربين نيست. زاويه ديد لنز را مي توانيد از روي کاتالوگ لنز به دست آوريد. اين لنزها معمولا در فاصله کانوني بين 3.7 کيلي متر تا 75 ميلي متر وجود دارند (نبده تا به حال به ندرت مقادير متفاوت را ديده ام). فاصله کانوني بيشتر را معمولا با اضافه کردن يک دو برابر کننده بين لنز و دوربين مي توان ايجاد کرد. بايد توضيح دهم که اين دوبرابر کننده ميزان نور رسيده به دوربين را کاهش مي دهد. در صورتي که نياز به فاصله کانوني بيشتر باشد بايد از يک لنز زوم (zoom) استفاده کنيد.

به جز لنزها با زاويه ديد بسيار باز بقيه اين لنزها داراي يک حلقه براي تنظيم فاصله کانوني هستند. در مقابل دوربين هم داراي يک ابزار براي تنظيم فاصله CCD تا لنز هستند به اين پارامتر معمولا فوکوس پشتي (back focus) مي گويند. دليل اين نام گذاري اين است که در دوربين هاي قديمي تنظيم اين قسمت در پشت دوربينها بوده است. امروزه ابزارهاي مختلفي مثل پيچ يا اهرم کوچک براي تنظيم اين پارامتر بر روي دوربينها قرار دارد. براي تنظيم درست فوکوس يک دوربين بايد بتوانيد هر دوي اين پارامترها يعني فوکوس لنز و فوکوس دوربين را به درستي تنظيم کنيد.

لنزهاي زوم دستي

همانطور که مي دانيد لنزهاي زوم لنزهايي هستند که قابليت بزرگ نمايي تصواير را دارند. با توجه به امکان بزرگ نمايي اين لنزها عموما از فاصله کانوني بيشتري نسبت به لنزهاي عادي برخوردارند. بازه کانوني اين دوربين ها معمولا به صورت (براي مثال) 6:1 نشان داده مي شود. اين بدين معناست که بيشترين فاصله کانوني دوربين 6 برابر بيشتر از کمترين فاصله کانوني آن است. براي مثال براي يک دوربين 2/3” با فاصله کانوني 6:1 فاصله کانوني به ميلي متر بين 12.5 ميلي متر تا 75 ميلي متر خواهد بود.

لنزهاي زوم اتوماتيک

لنزهاي زوم دستي به ندرت در دوربينهاي مدار بسته مورد استفاده قرار مي گيرند چراکه تغيير زاويه ديد و زوم براي اين لنزها يک نياز حياتي است. در اين لنزها يک موتور DC وضيفه تنظيم زوم دوربين را از دور بر عهده دارد. در اين لنزها فاصله کانوني به وسيله خود لنز و با تغيير زوم دوربين تنظيم مي گردد. اين لنزها از قابليت انعطاف پيذيري بسيار بالاتري نسبت به لنزهاي عادي برخوردارند. يکي از عيبهاي مهم اين لنزها فوکوس اتوماتيک آنهاست چرا که ممکن است محل فوکوس شده توسط لنز محل مورد نظر شما نباشد و در اين صورت بايد با تغيير زوم دوربين يا محل تصوير تصويري بسازيد که فوکوس بر روي فاصله مناسب صورت گيرد. از لنزهاي اتوماتيک عموما بر روي پايه هاي پن تيلت (pan tilt) استفاده مي گردد تا علامه بر امکان داشتن تصاوير در فاصله هاي متفاوت بتوان تصاوير در زواياي متفاوت هم داشت.